De publieke waarde van enterprisearchitectuur

Wat is publieke waarde?

Publieke waarde beschrijft wat een overheidsorganisatie bijdraagt aan de samenleving. En zou daarmee openbaar bestuurders en managers een idee moeten geven van hoe hun bestuurlijk functioneren en bijbehorende organisatieactiviteiten een bijdrage leveren aan het algemeen belang. Er zijn diverse definities van publieke waarde.  In deze publicatie is ervoor gekozen om een combinatie van de twee meest gebruikte definities te hanteren.

Publieke waarde is het collectieve beeld van wat de samenleving ervaart als waardevol (Moore 1995) en tot stand komt op een manier die legitiem is en vertrouwen wekt bij de samenleving (Talbot 2006)

Elke publieke waardestrategie is onder te verdelen in drie vragen waar een antwoord op gegeven moet worden, te weten (Moore, 1995):

• Welke missie en visie hebben we op publieke waarde?
• Hoe kunnen we in het kader van autorisatie en legitimatie binnen onze organisatie, sturen, beheersen, verantwoorden, en toezicht houden?
• Met welke operationele capaciteit en doelstellingen gaan de dat bereiken?

Wat is de publieke waarde van overheidsbeleid?

Publieke waarde gaat dus over het behalen van resultaten ten gunste van de samenleving. Dat betekent niets anders dan prestaties leveren door het realiseren van de beloofde doelen. Het is daarbij belangrijk dat doelenrealisatie ondersteund wordt door consistent en samenhangend beleid. Kaplan en Norton hebben daar in het verleden wereldwijd onderzoek naar gedaan, en daaruit blijkt dat maar 5% van het beoogde beleid gerealiseerd wordt omdat samenhang ontbreekt. Is het beleid niet in samenhang dan is de kans dus groot dat beloofde resultaten niet worden behaald en de publiek waarde daarvan achter zal blijven.

Dit betekent dat strategische doelen duidelijk (dan wel SMART) geformuleerd moeten worden en strategische plannen met elkaar in lijn moeten liggen en consistente samenhang moeten vertonen. Eigen onderzoek onder gemeenten wijst uit dat strategische doelen vaak multi-interpretabel zijn en dat er binnen het bestuur geen eenduidig en samenhangend beeld hiervan bestaat, waardoor doelrealisatie en het creëren van publieke waarde achterblijft.

De publieke waarde van enterprise architectuur

Enterprise Architecture (EA) wordt ingezet om de missie, visie en strategie te vertalen naar een samenhangende en consistente set principes en standaarden die richting geven aan het ontwerp van de onderneming als geheel (Hoogervorst, 2009). Daarmee wordt EA gebruikt om beleidsmatig te sturen op de strategische doelen van de organisatie, zodat samenhangende beslissingen genomen kunnen worden. EA is daarmee een goed hulpmiddel voor het openbaar bestuur en management van overheidsorganisaties om publieke waarde te creëren. EA geeft een compleet inzicht in de wijze waarop beleid is afgestemd op de bedrijfsprocessen, applicaties‐informatie en infrastructuur en hoe die samenhangen met de producten en diensten van de organisatie. Zodat verantwoorde strategische keuzes gemaakt kunnen worden en beleidsmatig effectiever op strategische doelen gestuurd kan worden. Daardoor kan EA tot een algehele prestatieverbetering van de organisatie leiden (Wagter, 2013), en zal daarmee de publieke waarde van overheidsorganisatie doen vergroten, waardoor het vertrouwen in overheidsorganisaties zal gaan toenemen.